Via kunst stimuleert Afrika Arts Kollective (AAK) sociale verandering in Kampala, de hoofdstad van Oeganda. Ze trainen mensen uit sloppenwijken in het ontwikkelen van producten uit gerecycled glas en verbinden hen aan studenten en kunstenaars in het centrum van de stad. Hiermee zetten oprichter Gisa Brian en zijn team een beweging in gang door samen met gemarginaliseerde groepen, kunstenaars en studenten te werken aan afvalstromen.
Kunstkloof
In Kampala bevindt zich letterlijk en figuurlijk een kloof tussen de stad en de sloppenwijken. Een weg scheidt de wijken en bewoners uit het ene deel komen nauwelijks in het andere deel.
Gisa wil deze kloof dichten door de focus te leggen op de relevantie van kunst. Hij brengt autodidactische kunstenaars uit de sloppen naar de publieke ruimte en haalt kunstenaars uit de stad naar de sloppenwijken. Zodat kunst toegankelijker wordt voor iedereen en er meer uitwisseling ontstaat. Hij gaat op zoek naar materialen in de wijk die ruim voorhanden zijn om mee te werken en komt al gauw uit op glas, een van de meest verspilde materialen in Kampala.
In 2016 benadert Gisa Stichting DOEN om een glasrecycle-initiatief te starten in de sloppenwijk Kyebando. AAK wil de mensen trainen in het koud (snijden) en heet (blazen) bewerken van glas om zo de sloppenwijk te verbinden met kunstenaars en studenten van de universiteit uit de stad. Het ‘Glass works project’ is geboren.
In de werkplaats worden mensen uit de sloppenwijken getraind om glas te bewerken en er bijvoorbeeld drinkglazen, verlichting en nieuwe glascreaties van te maken. Iedereen is welkom en ze organiseren verschillende activiteiten, zoals rondleidingen in de werkplaats aan schoolklassen. De studenten van de universiteit brengen onderwijs en kunst naar de sloppenwijk en doen zelf praktijkervaring op.
Aan andere sociale start-ups of ngo’s biedt AAK hulp met het bereiken van hun doelgroep door middel van kunst. Een samenwerking met GiveLove.org leidt bijvoorbeeld tot de bouw van composttoiletten van een glazenflessen-constructie, in de wijk en bij de studio van AAK. Tot slot worden kunstenaars betrokken bij andere activiteiten, zoals muurschilderingen in de wijk gericht op sociale problematiek.
Transities versnellen
AAK past in alle opzichten bij het transitiedenken van DOEN: het creëert ruimte voor radicale verbeelding, het gemeenschappelijke staat voorop, ze maken circulair gebruik van materialen en werken aan een sociale en inclusieve wereld. Naast financiële steun deelt DOEN kennis en kan AAK gebruikmaken van het netwerk van DOEN. Zo komt Gisa in contact met initiatieven buiten Oeganda om te leren over glasbewerking, het leiden van een team en ondernemen.
Uitdagingen
Corona en verkiezingen leiden tot spanningen en onzekerheid in de sloppenwijken. Bedrijven sluiten en kunstenaars kunnen hun werk niet verkopen of uitoefenen. Deelnemers van AAK blijven thuis of vertrekken naar het platteland. Er kunnen nog maar vijf mensen in de studio werken in plaats van tien. Het initiatief vindt snel nieuwe manieren om door te kunnen gaan en niet het risico te lopen deelnemers kwijt te raken.
“Begin 2020 was alles klaar om trainingen in het heet bewerken van glas te starten. Een nieuwe fase voor AAK, die tot dan alleen met koud glas werkte. Er was wel behoefte aan een uitbouw om met heet glas te werken, ook vanwege de veiligheid. De gemeente zou dit financieren, maar besloot zich onverwachts terug te trekken door corona. Dit bracht AAK in een precaire situatie. Wij besloten snel: gebruik onze bijdrage voor de verbouwing en zorg ervoor dat de deelnemers kunnen helpen, zodat ze actief betrokken blijven.”
Merel Oord, programmamanager Creatief
De complete impactcase over Afrika Arts Kollective, die is gemaakt in samenwerking met Avance Impact, lees je in het jaarverslag van DOEN.
