Op alfabetische volgorde
Deze begrippenlijst is opgesteld om de missie en werkwijze van Stichting DOEN helder en toegankelijk uit te leggen. De lijst is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over onze rol als aanjager van voorlopers in de transitie naar een eerlijke, inclusieve en circulaire samenleving.
ABCD-methode
Asset Based Community Development (ABCD) is een aanpak om gemeenschappen te versterken en te ontwikkelen, door te focussen op wat er al aanwezig is in de wijk of buurt. Het gaat om het vinden van de vaardigheden die mensen, organisaties en locaties in de buurt hebben, zodat deze gebruikt kunnen worden om lokale problemen op te lossen en de gemeenschap te verbeteren.
Bewonersbedrijf
Een bewonersbedrijf is een bedrijf dat is opgericht en wordt geleid door bewoners zelf. Het doel is om de leefbaarheid in de buurt of wijk te verbeteren. Het is vaak een coöperatie, stichting of sociale onderneming, waarin buurtbewoners zelf verantwoordelijkheid nemen.
Bewonersinitiatief
Een bewonersinitiatief is een idee of een actie dat door bewoners zelf is bedacht en uitgevoerd om de leefbaarheid of de verbinding tussen bewoners in een buurt, wijk of dorp te verbeteren. Het kan gaan om allerlei vormen van activiteiten, zoals het organiseren van een evenement, het aanleggen van een speeltuin of het opknappen van een publieke ruimte.
Biodiversiteit
Biodiversiteit is de aanwezigheid van veel verschillende soorten leven in de natuur. Het gaat niet alleen om mensen en dieren, maar ook om planten, bomen, insecten en kleine beestjes in de grond. Hoe meer soorten er zijn, hoe sterker en gezonder de natuur is.
Blue economy/blauwe economie
De term bleu economy/blauwe economie gaat over duurzame en economische activiteiten die verbonden zijn met de oceaan, zeeën en kustgebieden. Het doel is om deze bronnen te gebruiken voor economische groei, betere levensomstandigheden en banen, terwijl de gezondheid van de oceanen, zeeën en kustgebieden behouden blijft.
Buurtcoöperatie
Een wijkcoöperatie of buurtcoöperatie is een vorm van zelforganisatie binnen een wijk of buurt. Het is een initiatief van bewoners om samen te werken met bewoners, ondernemers en wijkpartners aan een betere buurt of wijk. Met vaak als doel een beter band tussen de buurtbewoners en het verbeteren van de leefomgeving.
Circulaire economie
De circulaire economie is een economisch systeem waarin materialen en producten zo lang mogelijk in gebruik blijven, door te delen, te huren, te hergebruiken, te herstellen, op te knappen en te recyclen. De bedoeling is om de levenscyclus van producten te verlengen en te voorkomen dat grondstoffen verloren gaan.
Duurzaamheid
Duurzaamheid betekent de mogelijkheid om iets continu in stand te houden of te ondersteunen. In de situatie van milieu en economie betekent het de balans bewaren tussen de behoeften van het heden en de behoeften van toekomstige generaties, zonder het milieu te beschadigen.
Ecosysteem
Een ecosysteem bestaat uit mensen, dieren en planeten in een bepaald gebied en hun leefomgeving. Het werkt als een geheel, alles werkt samen en heeft elkaar nodig om goed te kunnen leven.
Gemeenschappelijkheid
Gemeenschappelijkheid in een samenleving verwijst naar de dingen die mensen in die samenleving met elkaar delen, zoals gemeenschappelijke interesses, waarden, normen, doelen en bezittingen.
Impact investeringsmaatschappij
Een impact investeringsmaatschappij is een bedrijf dat zich richt op het investeren in bedrijven die naast winst maken ook positieve maatschappelijke en/of ecologische impact maken. Met andere woorden, het doel is om geld te verdienen, maar ook om een verschil te maken in de wereld.
Impact maken
Impact maken betekent zorgen voor een positieve en duurzame verandering, een verschil maken in de wereld. Het gaat om het uitoefenen van invloed en het veroorzaken van een effect dat de situatie voor anderen of het milieu verbetert. Impact maken is meer dan alleen een doel halen: het gaat om iets goeds dat blijft.
Inclusie
Inclusie betekent ‘insluiting’, het tegenovergestelde van uitsluiting. Het gaat over het meedoen en erbij horen van iedereen, ongeacht hun achtergrond of situatie. Inclusie zorgt voor een samenleving waarin iedereen een kans krijgt en zich kan ontwikkelen.
Niche
Een niche is een specifieke doelgroep, met gedeelde behoeften of interesses.
Participatie (in een onderneming)
Hiermee bedoelen we dat je op een actieve manier deelneemt aan een bedrijf, bijvoorbeeld door aandelen te kopen, een investering te doen en/of mee te denken en mee te bepalen bij belangrijke beslissingen.
Pionier
Voorloper en pionier zijn beide termen voor iemand die als eerste in een bepaald gebied, idee of ontwikkeling is, en daarmee het goede voorbeeld geeft.
Radicale verbeelding
Radicale verbeelding is het vermogen om de wereld te verbeelden niet zoals deze is, maar zoals deze kan zijn. Vaak op een rechtvaardigere en duurzamere manier. Kunstenaars en ontwerpers zijn meesters in het verbeelden.
Regeneratieve economie
Een regeneratieve economie is een manier van werken en handelen die goed is voor mens en natuur. Het richt zich op het herstellen, versterken en vernieuwen van natuurlijke systemen. Het gaat verder dan duurzaamheid en streeft naar een economie die actief bijdraagt aan een positieve impact in de wereld.
Regeneratieve landbouw
Regeneratieve landbouw betekent landbouw die de natuurlijke hulpbronnen versterkt en niet uitput. Dit houdt in; het verbeteren van de bodemkwaliteit, het zorgen voor meer biodiversiteit en herstellen van het land zodat we er lang mee door kunnen gaan.
Right to Challenge/uitdaagrecht
Het uitdaagrecht is het recht voor bewoners, maatschappelijke organisaties of lokale bedrijven om gemeentelijke taken over te nemen als ze denken dat ze deze beter of goedkoper kunnen doen. Dit betekent dat ze de gemeente uitdagen om opnieuw naar hun huidige aanpak te kijken en te kiezen voor het bewonersinitiatief.
Sector versterkende organisaties
Een sector versterkende organisatie is een organisatie die als doel heeft om een bepaalde sector als geheel te ondersteunen en te stimuleren.
Social practice (kunstpraktijk)
Social practice in de kunst betekent dat kunstenaars en culturele instellingen zich richten op sociale verandering en betrokkenheid. Dit doen ze door samen te werken met mensen, gemeenschappen en organisaties. Hierdoor ontstaat er een andere relatie tussen maker, publiek en andere betrokkenen, en een andere kijk op de wereld.
Sociale onderneming
Een sociale onderneming is een onderneming met een maatschappelijke missie. Het is een bedrijf dat vaak werk biedt aan mensen die moeilijk aan werk komen, door persoonlijke omstandigheden.
Solidaire samenleving
Een solidaire samenleving is een samenleving waarin mensen elkaar steunen en samen verantwoordelijk zijn voor het welzijn van iedereen. Dit betekent dat mensen bereid zijn om voor elkaar te zorgen, elkaar te helpen en samen te werken aan een fijne samenleving voor iedereen, ongeacht hun achtergrond of situatie.
Solidariteit
Solidariteit betekent in de meest algemene zin ‘saamhorigheid’ of ‘verbondenheid’. Het gaat om een gevoel van verbondenheid met anderen, waardoor je bereid bent om ze te helpen of steunen, en omgekeerd.
Startup
Een start-up is een nieuw en klein bedrijf. Het begint vaak met een goed idee voor een product of dienst die nog niet bestaat. Start-ups willen snel groeien en werken meestal op een nieuwe of slimme manier.
Steward ownership
Steward ownership is een bedrijfsstructuur waarbij de leiding (zeggenschap) bij ‘stewards’ ligt die de onderneming besturen in het belang van de missie, en niet alleen voor winst. Deze ‘stewards’ zijn vaak verantwoordelijk voor het beheer van aandelen via een stichting. Ze zorgen ervoor dat de onderneming op de lange termijn een duurzame en maatschappelijke missie kan waarmaken.
Subsidie
Een subsidie is een financiële bijdrage die bedoeld is om een bepaald initiatief te ondersteunen of te stimuleren.
Systeempartijen
Systeempartijen zijn organisaties die werken volgens vaste regels en afspraken. Ze maken deel uit van hoe de samenleving is geregeld. Denk aan overheden, woningcorporaties, zorginstellingen en scholen. Ze hebben belangrijke taken, zoals het uitvoeren van wetten en zorgen dat alles volgens de regels verloopt.
Systeemverandering/systeemtransitie
Systeemverandering verwijst naar veranderingen in de structuren en processen van een systeem. Met een systeem bedoelen we het geheel van dingen die van elkaar afhankelijk zijn en samen een grotere eenheid vormen, zoals een organisatie, ecosysteem of economie. Het gaat om een verandering in de basis van hoe een systeem werkt.
Systeemwereld
De term systeemwereld verwijst naar de wereld van regels, plannen, stelsels en structuren binnen een organisatie of maatschappij.
The commons
De commons zijn dingen die van iedereen zijn en waar iedereen samen voor zorgt. Denk aan water, lucht, een buurtmoestuin of een gezamenlijke werkplek. Mensen gebruiken het samen én zorgen er samen voor, zonder dat het van één iemand is.
Transitie
Transitie betekent een overgang, een periode van verandering of een overstap van de ene situatie naar de andere. Het kan verwijzen naar een grote verandering in de samenleving, de economie, de cultuur of individueel.
Veranderkracht van verbeelding
Veranderkracht van verbeelding is de kracht van fantasie om verandering mogelijk te maken. Het is het vermogen om anders te kijken en op nieuwe ideeën te komen. Daardoor kunnen problemen en situaties op een andere manier bekeken en opgelost worden.
Vernieuwend (bewoners)initiatief
Een vernieuwend (bewoners)initiatief is een nieuwe of originele actie die zorgt voor een positieve verandering, vaak in een bepaalde context of omgeving. Het gaat om een idee of oplossing die anders is dan wat er al bestaat en die iets kan verbeteren.
Voorloper
Zie pionier.
Wijkcoöperatie
Zie buurtcoöperatie.
Wijkeconomie
Wijkeconomie verwijst naar de economische activiteiten die plaatsvinden binnen een wijk, zoals buurtwinkels, horeca, sociale ondernemingen en informele initiatieven. Het is onderdeel van de economie in de stad. Het gaat om het goed gebruiken van de kracht van de wijk en zijn inwoners.