Verhalen vertellen en ervaringen delen
De verhalen van anderen en het delen van ervaringen spelen een grote rol in het werk van Mohamed Yusuf. Met een achtergrond in de hiphop werkt hij volgens het ‘each one teach one’ principe: Heb je zelf iets geleerd, dan is het jouw verantwoordlijkheid om je opgedane kennis door te geven aan een ander, en die weer aan een ander, zodat uiteindelijk de hele gemeenschap ervan profiteert. Ook de Afrikaanse filosofie Ubuntu speelt een grote rol. Vrij vertaald betekent het ‘Ik ben omdat wij zijn’ en staat voor verbondenheid en gemeenschapszin: ‘om zelf tot ontplooing te komen zal je eerst anderen moeten helpen.’ Mohamed: “Met mijn voorstellingen zet ik dans in om verhalen te vertellen en ervaringen te delen.”
Een moment voor reflectie
Net als veel mensen met een biculturele achtergrond heeft Mohamed vaak het gevoel te leven op de handrem. Twee culturen verschillen vaak in sociale omgangsvormen, waardoor vragen als ‘Mag dit?’, ‘Behoor ik hier?’ of ‘Is dit van of voor mij?’ zich opdringen. Maar hoewel het hebben van een biculturele identiteit zijn uitdagingen kent, levert het ook een unieke kijk op de wereld. Met LÍX wil Mohamed beide kanten van deze medaille uitlichten. Hij nodigt de toeschouwer uit tot reflectie op de vraag waar zij in hun leven houvast in vinden, met wie of wat zij zichzelf identificeren en welke aspecten van zichzelf zij positief in het licht willen zetten. Soms wordt er letterlijk een bar het podium op gereden voor een nagesprek met het publiek. Mohamed: “De dialoog en het delen van verhalen is belangrijk. Tegenwoordig moet je je tot veel dingen verhouden; je omgeving, de ander én jezelf, terwijl conclusies snel getrokken worden en de toon verhardt. Door met elkaar te praten zie je hoe een ander jou ziet en dat verbreedt ook je eigen blik.”
Persoonlijke verhalen aan de hand van foto’s
Fotografie speelt een cruciale rol in herinneringen. Mohamed: “Voor mij zijn foto’s het enige tastbare dat ik heb aan Somalië.” Hij benadert kennissen uit zijn Somalische netwerk en bezoekers van zijn eerdere voorstelling met de vraag of zij hun verhalen en persoonlijke foto’s willen delen. De ingezonden foto’s tonen alledaagse taferelen, maar ook rituelen of dansuitingen die op hun beurt het dansen en bewegen in de voorstelling inspireren. Uit de inzendingen zijn vijftien mensen in het theater uitgenodigd voor een interview en een foto. Mohamed: “We zetten ze op een podium. En elementen uit hun persoonlijke verhalen gebruiken we in de voorstelling. Zoals de kameel, het symbool voor de reis. Maar ook rouw speelt een grote rol: Als migrant heb je mensen die hier zijn, die daar nog zijn en die er niet meer zijn. Die dynamiek speelt constant.”
Mohamed: “Wat altijd wordt uitgelicht, wanneer je uit je thuisland vertrekt, is je vlucht, terwijl je een heel leven hebt daarvoor en erna. Bij aankomst in het nieuwe land word je gevraagd je koffer uit te pakken, terwijl je in de veronderstelling leeft dat je teruggaat en dus laat je je koffer dicht. Heel lang.” De eerste Somalische vluchtelingen zijn nu dertig jaar in Nederland. “Ik was kind toen ik hier kwam. Nu ben ik zelf vader en vraag me af: Wat geef ik door aan mijn kind? Wanneer pak ik die koffer definitief uit?”
De voorstelling LÍX van X_YUSUF_BOSS krijgt steun van het VriendenLoterij Fonds. Beluister hier de Wij zijn kunstenaar-podcastaflevering ‘Het belang van beeldvorming met X_YUSUF_BOSS’ van het VriendenLoterij Fonds.