Verkenning van regeneratieve economie in de Nederlandse Cariben
De Nederlandse Cariben, bestaande uit Curaçao, Sint-Maarten, Saba, St. Eustatius, Aruba en Bonaire, staan voor de uitdaging om economische groei te realiseren met minimale milieueffecten. Historisch gezien zijn de eilanden sterk afhankelijk van import, toerisme en fossiele brandstoffen maar de trend is ingezet om in te zetten op verduurzaming van bestaande sectoren en te zoeken naar duurzamere alternatieven. De ambitie naar een regeneratieve economie, gericht op het herstellen van ecosystemen en het bevorderen van sociale rechtvaardigheid, biedt een veelbelovende weg vooruit voor de regio maar is vaak nog ongrijpbaar of ontoegankelijk. Vanuit de vraag welke rol een fonds zoals Stichting DOEN kan spelen binnen de regeneratieve economie op de eilanden, is er een verkenning uitgevoerd in samenwerking met de op Curaçao wonende en werkende onderzoeker Juan-Carlos Goilo.
Stichting DOEN
Met financiering van de Postcode Loterij en de VriendenLoterij richt DOEN zich op drie kerngebieden: de veranderkracht van verbeelding, solidaire samenleving en regeneratieve economie. Deze thema's stimuleren vier belangrijke transities: van lineaire naar circulaire economie, van groeiende ongelijkheid naar een inclusieve wereld, een samenleving die het gemeenschappelijke vooropstelt en een samenleving met ruimte voor radicale verbeelding.
Ruim 30 jaar is DOEN actief in de regio. Op dit moment steunt Stichting DOEN vooral projecten en initiatieven op het gebied van solidaire samenleving en de veranderkracht van verbeelding. Een goed moment om weer eens naar de kansen binnen de thema’s van de regeneratieve economie te kijken.
Kansen regeneratieve economie
De Caribische eilanden worden geconfronteerd met verschillende uitdagingen, zoals klimaatverandering, governance uitdagingen, sociale ongelijkheid, ontbreken van technologische innovatie. Tegelijkertijd krijgen regeneratieve economische praktijken steeds meer aandacht als reactie op crises van bijvoorbeeld Covid en klimaatverandering en verlies van biodiversiteit. Actieve themas en kansen, die naar voren zijn gekomen, zijn onder meer:
- Ondersteuning van Regeneratieve Landbouw: Door te investeren in regeneratieve landbouwtechnieken zoals agroforestry, kunnen de eilanden hun natuurlijke hulpbronnen duurzaam beheren. Agroforestry is een teeltmethode waarmee je bomen en struiken combineert met akkerbouw, veeteelt en/of groenteteelt op hetzelfde stuk land. Dit vermindert de afhankelijkheid van import en versterkt de voedselzekerheid. Er zijn momenteel aanzienlijke kansen in het Caribisch gebied om marktverbindingen uit te breiden en boeren, vissers en agrovoedingsbedrijven te helpen bij te blijven met de nieuwste technologieën. (voorbeeld Kosecha en Farm to Crafts– beide DOEN partner). Bovendien kunnen deze sectoren, door inclusieve en duurzame landbouwontwikkeling te bevorderen, landen in de regio helpen grote sociaaleconomische en ecologische uitdagingen te overwinnen, zoals voedsel- en voedingsonzekerheid, obesitas, jeugdwerkloosheid, genderongelijkheid, niet-duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen en klimaatverandering. Hier is een sterke link met sociaal te vinden.
- Circulaire productie: Duurzame en vooral circulaire productie als weg naar effectieve regeneratieve strategieën lokaal. Door beperkte aanwezigheid van grondstoffen op de eilanden is het logischer om te kijken naar het verwaarden van restmaterialen, hergebruik en recycling dan op grote schaal winnen van grondstoffen. Dit zou de eilanden alleen maar uitputten.
- Blue economy: Initiatieven zoals ocean plastic clean-ups en ontwikkeling van duurzame visserij of bijvoorbeeld oplossingen voor het Sargassum (invasief zeewier) probleem.
- Traditionele ecologische kennisversterking: Integratie van wetenschappelijke en bestaande inheemse kennis. (DOEN partner Farm to Craft als voorbeeld).
- Landschaps en kustherstel: herstellen van traditionele landbouwgrond of het tegengaan van bebouwing door beheer parken en kustlijnen.
Ecosysteem kansen:
Een regeneratieve economie heeft meer nodig dan ecologische toepassingen om tot bloei te komen. De volgende kansen heeft de verkenning opgeleverd:
- Bevorderen start-up infrastructuur: Vroege betrokkenheid bij ondernemers en een focus op sociale impact kunnen een ondersteunend lokaal ecosysteem creëren voor innovatieve ondernemingen.
- Blended finance: Het combineren van verschillende financieringsbronnen kan helpen om innovatieve projecten te schalen. Dit omvat het co-financieren van projecten met meerdere financiers, zoals lokale universiteiten en lokaal gevestigde bedrijven om de overgang van een lineaire naar een circulaire economie te ondersteunen.
- Investeren in kennisbehoud: Door lokale kennis te behouden en te versterken, kunnen de eilanden een solide basis leggen voor een regeneratieve economie. Dit omvat het ondersteunen van burgerinitiatieven gefocust op onderzoek of kennisdeling en het aantrekken van fondsen voor lokale onderzoeksinstellingen.
- Sociaal vastgoed: Het herbestemmen van erfgoedlocaties kan economische en ecologische vernieuwing stimuleren. Denk aan het creëren van werkruimtes voor innovatieve en creatieve ondernemers,en educatieve centra die banen en innovatie bevorderen.
Concluderend vereist de overgang naar een regeneratieve economie op de Nederlandse Cariben een alomvattende zienswijze op ecologische, sociale als creatieve toepassingen. Transitiefinanciers zoals Stichting DOEN kunnen een cruciale rol spelen door te investeren in lokale initiatieven, bevorderen van kennisuitwisseling en vooral investeren in ecosysteem versterkende initiatieven om een veerkrachtige en duurzame toekomst voor de eilanden aan te jagen.
