Hoe Stichting DOEN zich al meer dan 15 jaar inzet voor het versnellen van de energietransitie
Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Met name op de lange termijn zijn de gevolgen zoals stijging van de zeespiegel en toename van extreme weersomstandigheden niet te overzien en onomkeerbaar. De uitdaging is om de huidige economie om te vormen naar een innovatieve, schone economie. Weg van de vervuilende fossiele brandstoffen, naar een economie die rekening houdt met mens en milieu: een groene samenleving gebaseerd op duurzame energie.
Stichting DOEN gelooft dat deze groene samenleving mogelijk is en ondersteunt voorlopers die met oplossingen komen om hiertoe te komen. Sinds 2002 werkt DOEN aan het vergroten van het aanbod aan duurzame energie, door het financieren van voorlopers. Voorlopers met een innovatief concept of businessmodel op het gebied van duurzame energie. Zij zetten zich in om de toegang tot duurzame energie te realiseren, om consumenten zelf te laten opwekken en om te besparen.
Stichting DOEN opereert in Nederland maar ook in Oost-Afrika en India, gebieden waar überhaupt de toegang tot energie een uitdaging is, laat staat schone energie. DOEN financiert daar initiatieven die consumenten toegang geven tot duurzame energie of die consumenten in staat stellen om zelf duurzame energie op te wekken.
De werkwijze van DOEN op het gebied van de transitie Duurzame Energie kenmerkt zich als volgt:
- DOEN ondersteunt voorlopers, vaak startups, in de allereerste fase, zowel met subsidies als met leningen en participaties; hiermee durven we risico te nemen;
- DOEN geeft de voorlopers toegang tot haar netwerk en toegang tot publiciteit.
- DOEN hanteert een ‘ketenaanpak’: een totaalbenadering van het klimaatprobleem door te financieren op meerdere niveaus, om de overgang naar duurzame energie te versnellen.
1. DOEN ondersteunt voorlopers (zolang als nodig)
De beschikbaarheid van geld is in de duurzame energiesector niet het grootste probleem, maar wel het lef om dit in vernieuwende initiatieven te steken. DOEN neemt dit risico wel en met de steun die DOEN aan initiatieven verleent worden vaak andere investeerders over de streep getrokken.
DOEN is opgericht door de Nationale Postcode Loterij om kleine, innovatieve initiatieven te steunen. De rol van DOEN is om juist die allereerste fase te ondersteunen, om initiatieven een vliegende start te geven en daarmee innovatie te stimuleren. Na die eerste fase draagt DOEN de initiatieven waar mogelijk aan andere partijen over om de impact van de initiatieven te vergroten. Zo maakte een startsubsidie van DOEN aan Stichting de OV Fiets in 2003 de aanschaf van ruim 500 fietsen en de uitrol op 75 stations mogelijk. Na de steun van DOEN namen uiteindelijk de NS de OV fiets over. Inmiddels is de blauwgele fiets niet meer uit de Nederlandse steden weg te denken. Andere organisaties waar DOEN aan de wieg stond en die uiteindelijk door grote bedrijven zijn overgenomen zijn Orange Gas, Nederland Isoleert en NewMotion.
Het steunen van pioniers vereist een lange adem, maar brengt uiteindelijk maatschappelijke verandering teweeg. Zoals bijvoorbeeld bij NewMotion, Europees marktleider op het gebied van elektrische laadpalen. Stichting DOEN was vanaf het begin betrokken bij NewMotion. Met de steun van DOEN in 2009 kreeg NewMotion de kans om als voorloper in te springen op een niche en zo te laten zien dat het anders kan. Hoewel elektrisch rijden al mogelijk was, kwam de markt nog niet in beweging. NewMotion had een sleutelrol bij de introductie van de eerste elektrische auto’s op de Nederlandse markt. De unieke totaaloplossing die zij boden bleek niet alleen voor de automobilisten onmisbaar maar ook voor autofabrikanten. Elektrisch vervoer werd makkelijker, aantrekkelijker en beter betaalbaar. De markt was in beweging gezet en het begin van de overgang naar elektrisch vervoer was er. Dankzij de investering van DOEN kon NewMotion vanuit zijn centrale rol als dienstverlener de markt mede blijven ontwikkelen en daarmee een belangrijke positie in de waardeketen opbouwen. DOEN bracht ervaring mee als impactinvesteerder en kennis van de brede markt, waardoor waardevolle connecties gemaakt werden, zoals met Epyon, een producent van snelladers. Eind 2017, negen jaar na de start van NewMotion en de komst van de eerste elektrische auto, rijden er 123.540 elektrische voertuigen in het land en 33.737 (semi)publieke punten laadpunten. NewMotion is ondertussen een van Europa’s grootste aanbieders van elektrische laadpunten. In 2017 is NewMotion overgenomen door Shell, dat met een nieuw groot programma investeert in alternatieve brandstoffen en energievormen.
2. DOEN geeft toegang tot netwerk en publiciteit
Naast financiële ondersteuning biedt DOEN haar partners toegang tot een breed netwerk van co-financiers, duurzaamheidsinitiatieven en toegang tot een groot publiek. Toen DOEN in 2017 als eerste instapte in Volgroen, een financier voor zakelijke markt van energiebesparing en de opwek van duurzame energie, volgde dankzij introductie door DOEN financiering van provinciale duurzame energiefondsen. Door het opzetten van de landelijke energiebesparingscompetitie de DOEN Energie[s]topper gingen niet alleen de winnaars Nerdalize en Wellsun blij naar huis, ook de andere finalisten kregen navolging in de vorm van nieuwe investeerders en afnemers door de positieve PR die de wedstrijd opleverde. Doordat de initiatieven die DOEN ondersteunt aandacht krijgen in de televisieprogramma’s en huis-aan- huis mailings van de Nationale Postcode Loterij komen zij onder de aandacht van een miljoenenpubliek.
3. DOEN hanteert een ketenaanpak
Binnen Duurzame Energie hanteert DOEN een ketenaanpak: DOEN richt zich op verschillende onderdelen die bijdragen aan het versnellen van de transitie naar een energieneutrale samenleving: In navolging van recentere ontwikkelingen op het gebied van klimaatregelgeving en het aankomende klimaatakkoord, zijn daar een paar pijlers bijgekomen:
- het beïnvloeden van de gevestigde orde (o.a. door het ondersteunen van de Nationale Energie Commissie en stichting Wij Willen #Hemweg);
- en coalitievorming/lobby (Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie)
Pioniers met impact
Stichting DOEN heeft op het gebied van Duurzame Energie in Nederland 79 initiatieven van pioniers met impact groter, sterker en zichtbaarder gemaakt. Eén van de eerste was in 2002 de Climate Neutral Group. Deze organisatie was de eerste die bedrijven de kans bood bij te dragen aan de oplossing van het klimaatprobleem door het afnemen compensatiecertificaten. Een innovatief model, waar in de loop der jaren initiatieven als Footprint en het CO2-reductie of compensatieplan hun inspiratie uit haalden. DOEN is nog steeds één van de investeerders van de Climate Neutral Group, die inmiddels al 85 kton CO2 heeft gecompenseerd. Een ander voorbeeld is Qurrent, het energiebedrijf dat 100% groene energie uit Nederland levert. Daarnaast helpt Qurrent haar klanten om energie te besparen en zelf op te wekken. Stichting DOEN is honderd procent aandeelhouder en vanaf de start in 2011 betrokken. In korte tijd is dankzij Qurrent een beweging ontstaan van ruim 120.000 mensen die knalgroene energie afnemen en inzetten op energiebesparing en zelf opwekken. Qurrent is al vier jaar op rij de groenste energieleverancier in Nederland. Samen met Qurrent blijft DOEN onderzoeken hoe deze beweging nog groter gemaakt kan worden, zodat nog meer impact kan worden bereikt en de groene samenleving die DOEN voor ogen heeft geen toekomstdroom hoeft te zijn, maar de realiteit van vandaag.
