Sinds de ramp bij de Rana Plaza fabriek in 2013, waarbij 1134 mensen om het leven kwamen, is er terecht veel aandacht voor eerlijke lonen en veilige arbeidsomstandigheden in de textielsector. Maar er is meer aan de hand: de textielsector is één van de meest vervuilende industrieën ter wereld, verantwoordelijk voor 10% van de wereldwijde co2 uitstoot, en is er sprake van een groeiende afvalberg. Als er niets gebeurt zal de afvalberg alleen maar toenemen en de CO2 uitstoot in 2050 doorgroeien tot 26%. Een onzichtbare en stille tragedie.
Op alle onderdelen van de keten ontwikkelen zich in rap tempo allerlei vernieuwende initiatieven om de sector meer circulair te maken. DOEN ondersteunt vele van deze voorlopers en in dit magazine komen enkele van hen langs.
Voor een groeiende groep millenials is het heel vanzelfsprekend om tweedehands kleding te kopen. Toch lijkt het merendeel van de consumenten vooral behoefte te hebben aan een flinke portie retail therapy na weken binnen zitten, aan de rijen bij de Primark en Zara te zien. In de veel te goedkope shirts is de enorme milieuvervuiling totaal niet doorgerekend. Een beroep doen om te consuminderen kan, maar leggen we niet teveel verantwoordelijkheid bij de consument? Is het wel alleen een kwestie van vraag, of speelt het aanbod hier een grote rol?
Als we naar een duurzame textiel sector willen, echte systeemverandering, dan is het niet voldoende om alleen innovatie aan te wakkeren, zoals de mooie voorbeelden in dit magazine, of om op te roepen om te consuminderen of om de juiste keuzes te maken. We moeten ook bestaande systemen, in dit geval fast fashion, gaan afbreken. En hier ligt een rol voor de overheid, voor de bedrijven zelf en voor de investeerders.
Greenwashing door de grote modehuizen is aan de orde van dag. Met claims over circulaire t-shirts en duurzaam katoen wordt de consument in slaap gesust. Tegelijkertijd is er een ander groot probleem: de enorme overproductie, doordat modehuizen bij zes fabrieken orders plaatsen en slechts bij drie afnemen. Doordat collecties uit de mode raken en linea recta op de vuilnisberg belanden. En door retourzendingen die worden vernietigd.
D66 diende onlangs een motie in waarin gepleit werd voor een Europees keurmerk voor duurzame kleding, om greenwashing tegen te gaan. Ook de recente aankondiging van de Autoriteit Consument en Markt om dit probleem aan te pakken stemt positief. Dat er nog een hoop moet gebeuren om dit te realiseren staat buiten kijf. Maar het is een stap in de goede richting om consumenten te helpen die wel duurzamer wil shoppen, maar door de bomen het bos niet meer zien.
Wetgeving kan ook overproductie tegengaan, bijvoorbeeld door bedrijven te verplichten om transparant te maken waar de producten vandaan komen en hoe ze worden geproduceerd. Door beperkingen te stellen aan de hoeveelheid virgin materiaal dat gebruikt mag worden, of door te verplichten dat alles van biologische afkomst is.
Ook investeerders hebben hier een verantwoordelijkheid. Pensioenfondsen en andere aandeelhouders drijven nog altijd de marges op bij de modehuizen om zoveel mogelijk winst te kunnen maken. Om de arbeidsomstandigheden te verbeteren is het Platform Living Wages Financials opgericht. Een alliantie van investeerders die structureel het onderwerp leefbare lonen aanmoedigt en monitort bij de investees. Een dergelijk platform zou ook goed opgericht kunnen worden om de negatieve milieu effecten van de sector te adresseren en aan te pakken.
Want uiteindelijk moeten we naar een systeem dat niet alleen eerlijker maar ook duurzamer is.
Er is geen magic bullet voor systeemverandering. DOEN zal de prachtige voorlopers blijven ondersteunen. Bij systeemverandering horen dit soort innovatieve niches, maar ook afbraak van bestaande systemen. Overheid, bedrijfsleven, aandeelhouders – allemaal hebben ze een rol te spelen hier. Wees dapper, laat de afbraak beginnen en stop met fast fashion.
Deze column is verschenen in het nieuwe P+magazine. Samen met P+ maakt Stichting DOEN een korte reeks specials die samen laten zien wat er op dit moment gebeurt op het gebied van circulaire fashion.
Bekijk ook het Circulair Fashion Lookbook, boordevol circulaire fashion voorlopers die door DOEN worden ondersteund.
