Column Carol Gribnau: De tijd om inclusiever te gaan ondernemen is NU!

Nieuwsoverzicht

Ellenlange rijen op Schiphol vanwege tekort aan bagagemedewerkers en beveiligingspersoneel. Elk café of restaurant waar je langsloopt heeft een poster op het raam met een oproep ‘kom hier werken’. Om van de tekorten in essentiële sectoren als de zorg en onderwijs maar te zwijgen.

Zoals vaker bij tekorten op de arbeidsmarkt volgt de roep om arbeidsmigratie. De Europese Commissie wil vanaf eind 2022 de deuren opzetten voor nieuwe arbeidsmigranten. Lidstaten zijn verdeeld: waar de een het ziet als dé oplossing voor de arbeidstekorten, wijst de ander op de nadelige effecten die arbeidsmigratie in het verleden met zich meebracht. Zeker nu bij een zeer overspannen woningmarkt.

Voordat we overgaan op al dan niet grootschalige arbeidsmigratie, zullen we eerst eens kritisch kijken naar het arbeidspotentieel in Nederland? De werkeloosheidscijfers dalen, maar er is ook nog steeds veel verborgen werkloosheid.

Een groep mensen die onder de verborgen werkloosheid valt zijn mensen die arbeidsongeschikt zijn verklaard, om fysieke of geestelijke redenen. Vaak hebben we het hier over ‘mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt’. Eind vorig jaar kregen 373.084 Nederlanders een WIA-uitkering, die bedoeld is voor mensen die geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Dat aantal is 7 procent groter dan het jaar ervoor, blijkt uit het jaarverslag van uitkeringsinstantie UWV. Volgens De Omslag gaat het in totaal om zelfs wel een miljoen mensen die (meer/weer) willen werken.

Stichting DOEN financiert jaarlijks zo’n 120 sociale ondernemingen die ervoor zorgen dat mensen die al langere tijd niet mee (kunnen) doen aan de samenleving, om wat voor reden dan ook, door middel van dagbesteding of een leer/werkplek toch weer mee kunnen doen. En met succes! Zo bemiddelt C Talents tussen grote bedrijven en werkzoekenden met een visuele of auditieve beperking. En als dat een brug te ver is zorgt C Talents voor een werkplek in één van haar eigen ondernemingen, zoals de Sign Language Coffee Bar of restaurant C Taste, wat als mooie bijkomstigheid ervoor zorgt dat er meer bewustwording en begrip komt voor mensen met een visuele of auditieve beperking. Bij Makers Unite werken nieuwkomers samen met Nederlandse makers aan het ontwerpen van circulaire merchandise en bedrijfskleding. Mensen met een psychiatrische achtergrond die niet zo makkelijk aan een baan komen werken bij bierbrouwerij De Prael naar vermogen. Dat betekent dat de een de hele week werkt en de ander een paar uurtjes per week.

Wat kunnen deze sociale ondernemingen wat de reguliere arbeidsmarkt niet kan? Om te beginnen nemen zij de werknemer als uitgangspunt. Niet uitgaan van wat iemand niet kan, maar juist van wat wel kan en daar het werk op aanpassen. Lukt het je niet om 40 uur per week te werken in de horeca? Dan richten we het zo in dat je de uren die je wel kan werken nuttig kunt besteden. Heb je extra hulp nodig omdat je een fysieke handicap hebt? Dan zorgen we voor een oplossing.

En ja natuurlijk, dat kost tijd en vraagt het maatwerk. Maar wat het duidelijk maakt is dat het hier dus niet gaat om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, het is juist andersom: de arbeidsmarkt weet zich geen raad meer met grote groepen mensen.

Het is hoog tijd dat we fundamenteel anders gaan kijken naar arbeid. Talloze onderzoeken hebben aangetoond dat arbeid een succesvolle manier is om mensen mee te laten doen in de maatschappij. De successen van de vele sociale ondernemingen bewijzen dat het kan. Nu de reguliere arbeidsmarkt nog. Juist nu!

Deze column is eerder verschenen in P+magazine.